Aντι-μνημεία στα ερείπια αυτοσχέδιων καταυλισμών «ζούγκλας»
Πάνος Κούρος, Καθηγητής, Τμήμα Αρχιτεκτόνων, Πανεπιστήμιο Πατρών
με τους/τις φοιτητές/-τριες αρχιτεκτονικής : Κωνσταντίνα Βαρτζιώτη, Ιωάννα Παπαϊωάννου, Δημήτρη Πασχάλη, Ειρήνη Τζεδάκη
H εισήγηση θα παρουσιάσει μια αρχειακή μεθοδολογία για το σχεδιασμό αντι-μνημείων, εστιάζοντας σε ανοιχτά και επιτελεστικά μοντέλα μνημόνευσης που, εκτός άλλων, ενσωματώνουν διαδικασίες της αρχαιολογίας για να εμπλέξουν ενεργά τους πολίτες στις εργασίες της μνήμης, ανεγείροντας ανταγωνιστικές δημόσιες σφαίρες. Η μεθοδολογία αναπτύχθηκε στο πλαίσιο των ερευνητικών δράσεων και μαθημάτων του Εργαστηρίου Έρευνας Τέχνης στη Δημόσια Σφαίρα του Πανεπιστημίου Πατρών. Η έρευνα εστίασε στον αυτοσχέδιο καταυλισμό προσφύγων στις εκβολές του ποταμού Μείλιχου στην Πάτρα που ισοπεδώθηκε από τις αρχές το καλοκαίρι του 2009. Με την κατεδάφιση των κατοικιών και την ολοσχερή καταστροφή του οικισμού, έχει αφανιστεί κάθε υλικό ίχνος και έχει διαγραφεί η μνήμη του από την ιστορία της πόλης. Οι εργασίες εστίασαν στην ανεύρεση και επιτελεστική αρχειοθέτηση των οπτικο-ακουστικών αφηγήσεων που δημιούργησαν και δημοσίευσαν στο διαδίκτυο οι ίδιοι οι κάτοικοι του καταυλισμού, καθώς και στους τρόπους επανεισαγωγής τους στη δημόσια σφαίρα και στο δημόσιο χώρο ως μέρος των σεναρίων των αντι-μνημείων. Ο σχεδιασμός των αντι-μνημείων διατηρεί την πρόθεση συμβολικής ενσωμάτωσης της απώλειας και της εξαφάνισης σε ένα διευρυμένο πεδίο μνημόνευσης, που περιλαμβάνει το περιβαλλοντικό και οικονομικό οικοσύστημα: τον υπολειμματικό αστικό χώρο εγκατάστασης του καταυλισμού, καθώς και την κυριολεκτική ζούγκλα που διαδέχθηκε τον καταυλισμό-ζούγκλα, όπως ονομάζουν οι αρχές τις μορφές αυτές οργάνωσης της κοινωνικής ζωής στην Πάτρα, στο Calais και αλλού.