ARC_ΕΣ109. Εργαστήριο Τέχνης στη Δημόσια Σφαίρα
Δευτέρα 1:00 – 4:00
Καθηγητής Πάνος Κούρος
Χωρίς μνήμη. Εργασίες δημόσιας τέχνης.
“Τίποτα δεν είναι πιο αόρατο από ένα μνημείο”, γράφει ο Musil το 1927. Γιατί αποτυγχάνει η λειτουργία μνημόνευσης στα παραδοσιακά μνημεία; Γιατί τα ιστορικά μέσα τέχνης, το πάθος, η παθητική θέαση, ο διδακτισμός είναι σήμερα ανεπαρκή εργαλεία για να κάνουμε ορατό το παρελθόν και να σκεφτούμε τη σχέση του με το παρόν; Πώς οι σύγχρονες πρακτικές τέχνης στο δημόσιο χώρο κινητοποιούν το κοινό να αναλάβει την εργασία της μνήμης; Πώς έχουν αλλάξει ο λόγος και οι τακτικές μνημόνευσης στην πόλη, μετά την “έκρηξη της μνήμης” της δεκαετίας του ’90, τις μαζικές προσφυγικές ροές και τις αναβιώσεις της εθνικής ταυτότητας; Καλώντας στο σχεδιασμό ενός συγκεκριμένου (αντι)μνημείου στην πόλη της Πάτρας, το μάθημα επιχειρεί να εισάγει στη σχέση της δημόσιας τέχνης με τη συλλογική μνήμη και στους σημερινούς προβληματισμούς για τις αισθητικές, ιδεολογικές και πολιτικές λειτουργίες των έργων μνημόνευσης.
Οι εργασίες αυτού του εξαμήνου θα εστιάσουν στη σημείωση της μνήμης στο δημόσιο χώρο, με αναφορά στα συμβάντα που συνδέονται με τη λειτουργία και καταστροφή του καταυλισμού προσφύγων από το Αφγανιστάν στην Αγιά. Το μνημείο έχει ως στόχο να δημιουργήσει έναν πεδίο (site) ενεργής μνήμης και να διευρύνει το πεδίο του δημόσιου διαλόγου. Να υπενθυμίσει (και να αναγνωρίσει δημόσια) την ανθρώπινη απώλεια και τον πόνο σε σχέση με (επιλεγμένα) γεγονότα/ χώρους/ πρόσωπα, αλλά ταυτόχρονα, χρησιμοποιώντας πρακτικές και διαδικασίες σύγχρονης τέχνης και αρχιτεκτονικής, να προκαλέσει το κοινό να πάρει ενεργά μέρος σε μια διαδικασία σκέψης/ διαλόγου/ αντιπαράθεσης για αυτό που συνέβη, για τις μη αναγνωρισμένες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κοινωνικού αποκλεισμού, ρατσισμού. Η σημείωση της μνήμης στο χώρο της πόλης φέρνει ξανά στο φως τα συμβάντα, μας φέρνει σε επαφή με τραυματικές πτυχές της ιστορίας. Πρόκειται για μια κριτική εργασία μνήμης που παίρνει υπόψη της τις σύγχρονες πρακτικές του αντι-μνημείου, την κριτική στη μνημειακότητα και στις σταθερές μορφές μνημόνευσης στο χώρο.
No Memory. Public Art Works.
“Nothing is more invisible than a monument”, Muzil wrote in 1927. Why mnemonic function in traditional monuments fails? Why are historical media in art, passion, passive viewing, and didacticism today inadequate tools to make the past visible and reflect on its relation to the present? In what ways contemporary art practices in public space mobilize the public to undertake the work of memory? In what ways discourses and tactics for remembering in the city have changed, after the ‘memory boom” of the 90’s, mass immigration flows, and the revival of national identity? By proposing the design of a specific monument in Patras, the course introduces students in the relation of public art with collective memory, and in contemporary discourse on the aesthetic, ideological and political function of commemoration practices.
This semester works will focus on the inscription of memory in public space, in relation to the destruction of the Afghan informal refugee camp in Agia. The project aims to create a site of active memory and initiate public dialogue; to remind and recognize in public human loss and suffering in relation to events, spaces, persons, and at the same time, by using contemporary art and architecture practices, to engage the public in a process of reflection, dialogue and dispute for what has happened, for the unrecognized violations of human rights, social exclusion and racism. The inscription of memory in the space of the city brings events to light, brings us in contact with traumatic historical events. It is a critical work on memory which takes into account the contemporary practices of counter-monument, and the critique on monumentality and the stable forms of remembrance in space.