ARC_095. Εργαστήριο Σχεδιασμού Κατεύθυνσης – Τέχνη στο Δημόσιο Χώρο: Χωρίς Μνήμη
Advanced Design and Research – Art in Public Space: No Memory
Καθηγητής Πάνος Κούρος
Η σύγκλιση τέχνης και αρχιτεκτονικής βασίζεται τις τελευταίες δεκαετίες σε ένα κοινό ενδιαφέρον για τις «κοινωνικές χρήσεις της μορφής» στους χώρους συνύπαρξης και σύγκρουσης της σύγχρονης πόλης. H δημόσια τέχνη, ένα πεδίο που αλλάζει συνεχώς και ενσωματώνει σήμερα νέες αισθητικές και πολιτικές στρατηγικές, είναι η πιο σαφής έκφραση αυτής της σύγκλισης. Ο δημόσιος χώρος εννοείται σήμερα όχι ως σταθερός χώρος υποδοχής αντικειμένων και δράσεων, αλλά ως δημοκρατικό πεδίο όπου συνυπάρχουν και ανταγωνίζονται διαφορετικές θέσεις και προθέσεις.
“Τίποτα δεν είναι πιο αόρατο από ένα μνημείο”, γράφει ο Musil το 1927. Γιατί αποτυγχάνει η λειτουργία μνημόνευσης στα παραδοσιακά μνημεία; Γιατί τα ιστορικά μέσα τέχνης, το πάθος, η παθητική θέαση, ο διδακτισμός είναι σήμερα ανεπαρκή εργαλεία για να κάνουμε ορατό το παρελθόν και να σκεφτούμε τη σχέση του με το παρόν; Πώς οι σύγχρονες πρακτικές τέχνης στο δημόσιο χώρο κινητοποιούν το κοινό να αναλάβει την εργασία της μνήμης; Πώς έχουν αλλάξει ο λόγος και οι τακτικές μνημόνευσης στην πόλη, μετά την “έκρηξη της μνήμης” της δεκαετίας του ’90, τις μαζικές προσφυγικές ροές και τις αναβιώσεις της εθνικής ταυτότητας; Το εργαστήριο θα αναπτύξει μια ερευνητική μεθοδολογία βασισμένη στην «αρχαιολογία της μετανάστευσης» για τη μελέτη του αυτοσχέδιου καταυλισμού Αφγανών προσφύγων στην Πάτρα, που κατεδαφίστηκε το 2009 και θα εργαστεί για το σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός αντι-μνημείου στην Πάτρα.
Το μάθημα απευθύνεται σε σπουδαστές που έχουν ενδιαφέρον για τη σύγχρονη τέχνη στο δημόσιο χώρο, όπως συνδέεται με τη σημείωση της μνήμης και τη σημερινή συζήτηση για τις αισθητική, ιδεολογική και πολιτική λειτουργία των μνημείων.
Η ενεργή συμμετοχή σε κάθε μάθημα είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιλογή του.
To μάθημα διεξάγεται κάθε Δευτέρα, ώρα έναρξης 6:00 μ.μ.
Βιβλιογραφία
Appadurai, Αrjun. Modernity at Large, Cultural Dimensions of Globalization. Minneapolis: University of Minnesota Press, 1996.
Assmann, Jan. Collective Memory and Cultural Identity, New German Critique, No 65, 1995, σ. 125-134Bishop, Claire (ed.). Participation, Cambridge, Mass.: MIT Press, 2006
Bishop, Claire. Antagonism and Relational Aesthetics. October 110, Fall 2004, σ. 51–79.
Deutsche, Rosalyn. Evictions: Art and Spatial Politics. Cambridge, MA: The MIT Press, 1996.
Enwezor, Ongwui, ed. Documenta 11 Platform2: Experiments in Truth. Kassel: Documenta 2002.
Franzen B., K. König, C. Plath. Sculpture projects Muenster 07, Editors:, Verlag der Buchhandlung Walther König, Köln, 2007.
Gupta, Α. – J. Ferguson. Πέρα από την κουλτούρα: Χώρος, ταυτότητα και η πολιτική της διαφοράς, στο Γ. Κυριακάκης, Μ. Μιχαηλίδου. Η προσέγγιση του άλλου. Αθήνα: Μεταίχμιο, 2005.
Hamilakis, Yannis. The New Nomadic Age. Archaeologies of Forced and Undocumented Migration. Sheffield: Equinox, 2018.
Jackson, Shannon. Social Works. Performing Art, Supporting Publics. New York, Routledge, 2011.
Kester, Grant. One and the Many, Contemporary Collaborative Art in a Global Context. Duke University Press, 2011.
Kwon, Miwon. One Place After Another. Cambridge, Mass.: MIT Press, 2003
Malkki, Liisa H. Refugees and Exile: From “Refugee Studies” to the National Order of Things. Annual Review of Anthropology, Τομ. 24 (1995), σ. 495-523.
Matzner, Florian ed. Public Art, A Reader. Ostfildern: Hatje Cantz, 2004.
Mouffe, Chantal. For an Antagonistic Public Sphere, in: Democracy Unrealized, Documenta 11, Ostfildern-Ruit: Hatje Cantz, 2002.
Raunig, Gerald. Art and Revolution. Transversal Activism in the Long Twentieth Century. Cambridge, Mass.: MIT Press, 2007
Thompson, Nato. Living as Form: Socially Engaged Art from 1991-2011. The MIT Press, 2012.
Young, James E. The Counter-Monument: Memory against Itself in Germany Today. Critical Inquiry, Vol. 18, No. 2 (Winter, 1992), σ. 267-296.
Κούρος, Πάνος. Ανάμεσα στην performance και το αρχείο: Ανταγωνισμοί επιθυμίας και μνήμης στη δημόσια σφαίρα. Στο: Α. Αυγητίδου (επιμ.) Δημόσια τέχνη, δημόσια σφαίρα, University Studio Press, 2021.
Κούρος, Πάνος. Μνημονικές διαδράσεις ως πρακτικές σύγχρονης τέχνης στην πόλη. Αρχιτέκτονες, τ. 45, Μάιος-Ιουν. 2004.
Κούρος, Πάνος & Ελπίδα Καραμπά, ΑrchivePublic: Επιτελέσεις αρχείων στη δημόσια τέχνη. Τοπικές παρεμβάσεις, Πάτρα: Τμήμα Αρχιτεκτόνων Πανεπιστημίου Πατρών και Εκδόσεις Κύβος, 2012
Αξιολόγηση
– Η παρουσία στο εργαστήριο είναι υποχρεωτική.
– Καθυστέρηση στην προσέλευση μετά το ακαδημαϊκό τέταρτο σημαίνει
απουσία στο εργαστήριο.
Η αξιολόγηση βασίζεται στα εξής:
- Συμμετοχή στο εργαστήριο – συνέπεια παραδόσεων
- Πρόοδος κατά τη διάρκεια του εξαμήνου
- Θέματα και Βιβλίο Εργασιών
Κριτήρια αξιολόγησης θεμάτων:
α. Έρευνα και ανάπτυξη ιδέας (concept)
β. Οπτική έκφραση